تشریح خوابگردی
خوابگردی یا راه رفتن در خواب که با نام علمی “سومنامبولیسم” نیز شناخته می شود، یک نوع پاراسومنیا یا خواب پریشی است. پاراسومنیا به وقایع ناخواسته ای اطلاق می شود که در حین خواب به وجود می آیند.
خوابگردی یا راه رفتن در خواب هنگامی رخ می دهد که شما از تخت خواب بیرون می روید و حتی در حالی که هنوز خواب هستید، راه می روید. این وضعیت همچنین می تواند مجموعه ای از اقدامات پیچیده دیگر را نیز شامل شود. قبل از راه رفتن، شما ممکن است در رختخواب نشسته باشید و با حالتی گیج و مبهوت به اطراف تان نگاه کنید. در موارد دیگر ممکن است از تختخواب خارج شوید و راه بروید یا بدوید. ممکن است در اثر ترس و وحشت از رویایی که دیده شده به این حالت درآمده باشید.
ممکن است در این حالی که راه می روید، صحبت کنید یا فریاد بزنید. در این حالت، معمولا چشمان تان باز هستند و نگاه تان گیج و بی حالت خواهد بود. ممکن است دست به انجام اقدامات معمول روزانه بزنید که معمولا در شب انجام نمی شوند.
این در اغلب موارد، شامل اقداماتی ناپخته، عجیب و غریب یا در جای اشتباه است. به طور مثال، ادرار کردن در سطل زباله، حرکت دادن مبلمان به اطراف یا بالا رفتن از یک پنجره. همچنین ممکن است رفتار خصمانه و خشونت آمیز باشد.
در موارد نادر، بیمار ممکن است سوار خودرو شود و رانندگی کند. او حتی ممکن است یک فاصله بسیار طولانی پیش برود. انجام رفتار های زشت و نا پسند و سایر رفتارهای جنسی نیز ممکن است رخ دهد. بزرگسالان ممکن است حین راه رفتن در خواب، رویا ببینند یا دچار توهم شوند. برخی از افراد نیز اقدام به خوردن می کنند. درباره اختلال خوردن در خواب بیشتر بدانید…
بیدار کردن یک فرد خوابگرد بسیار دشوار است. هنگامی که از خواب بیدار می شوید، ممکن است بسیار گیج و منگ باشید. این بدان دلیل است که شما به طور معمول هیچ خاطره ای از این رویداد در یاد ندارید. بزرگسالان گاهی اوقات بخش کوچک و قطعه های آنچه را که اتفاق افتاده را به یاد می آورند. به ندرت پیش می آید که آن ها خاطره ای کاملا واضح از آنچه که اتفاق افتاده است، داشته باشند.
گاهی اوقات ممکن است حتی به فردی که شما از خواب بیدار می کند، حمله کنید. به ویژه مردان، اغلب در طول این اپیزود از خواب، خشونت آمیز رفتار می کنند. راه رفتن ممکن است به طور ناگهانی به پایان برسد. این اتفاق ممکن است در مکان بسیار نا مناسبی رخ دهد. در موارد دیگر، امکان دارد فرد در حالی که هنوز خواب است، به رختخواب برود. او در حین این رویداد هرگز بیدار نخواهد شد.
خوابگردی یا راه رفتن در خواب اغلب در یک سوم خواب شبانه و یا در دیگر اپیزود های خواب طولانی رخ می دهد. این در جریان چرخه موج آهسته خواب است. این اتفاق می تواند در هر زمان دیگری، حین چرت زدن روزانه نیز رخ دهد.
اپیزود ها می توانند به ندرت یا اغلب اوقات رخ دهند. آنها حتی می توانند چندین بار در شب و به مدت چند شب پشت سر هم اتفاق بیافتند. خطر اصلی، آسیب رساندن به خود، شریک خواب یا سایر اعضای خانواده است. این وضعیت همچنین می تواند خواب شریک خواب را مختل کند.
خوابگردی به طور معمول می تواند به عنوان بخشی نسبتا نرمال از الگوهای خواب اولیه کودکان نیز محسوب شود. کودک حین خوابگردی می تواند بی سر و صدا به سمت یک نور یا اتاق خواب پدر و مادر خود برود.
در برخی موارد، کودکان به سمت یک پنجره یا درب راه می روند یا حتی از منزل خارج می شوند. این امر می تواند آنها را در معرض خطر بزرگ تری قرار دهد. کودکان بزرگ تر ممکن است حین راه رفتن در خواب، بیشتر سر و صدا کنند و فعال باشند. کودکان خوابگرد اغلب در خواب صحبت می کنند و دچار هراس شبانه نیز می شوند.
علائم خوابگردی
راه رفتن در خواب یا خوابگردی می تواند شامل رفتارهای عجیب، نامناسب و حتی خشونت آمیز باشد. فردی که در خواب راه می رود، است ممکن است:
- از رختخواب خارج شود و راه برود
- در رختخواب بماند و چشم هایش را باز کند
- نگاهش خیره و مبهوت باشد
- امور روزمره را انجام دهد
- به سختی از خواب بیدار شود
- گیج شده باشد
- به سرعت به خواب مجدد برود
- به خاطر نیاورد که چه اتفاقی افتاده است
- دچار هراس شبانه شود
در موارد نادر، فردی که در خواب راه می رود، است ممکن است:
- خانه را ترک کند
- ماشین براند
- رفتار های غیر معمول، مانند ادرار کردن در کمد از او سر بزند
- بدون هوشیاری، فعالیت جنسی انجام دهد
- مصدوم شود
- با خشونت رفتار کند
عوامل خطر
راه رفتن در خواب یا خوابگردی در کودکان شایع تر است و هر دو جنسیت پسر و دختر را تحت تاثیر قرار می دهد. این وضعیت می تواند به محض این که یک کودک بتواند راه برود، شروع شود. نرخ بروز آن در کودکان تا 17 درصد است. این نرخ زمانی که کودکان به 8 تا 12 سالگی برسند، صعود می کنند.
راه رفتن در خواب به ندرت ممکن است در هر زمانی در سنین بزرگسالی، حتی در سن 70 سالگی، شروع شود. حدود 4 درصد از بزرگسالان در خواب راه می روند. در بین جمعیت بزرگسالان، مردان حین خوابگردی بیشتر در معرض رفتار تهاجمی قرار می گیرند.
در خصوص خوابگردی، پیوند ژنتیکی و خانوادگی قوی ای وجود دارد. اگر یکی از دو والدین در دوران کودکی یا بزرگسالی، اپیزود هایی از خوابگردی را تجربه کرده باشند، احتمال دچار شدن شما به این وضعیت می تواند دو برابر یا تقریبا سه برابر افزایش یابد.
اپیزود های خوابگردی و هراس شبانه، علل مشابهی را به اشتراک می گذارند. این موارد عبارتند از:
- محرومیت از خواب
- پر کاری تیروئید
- سردرد میگرنی
- آسیب سر
- آنانسفالی (تورم مغزی)
- سکته مغزی
- دوره قبل از قاعدگی
- ورم معده
- فشار فیزیکی یا روحی
- آپنه انسدادی خواب
- سایر اختلالات یا حوادث مرتبط با خواب
- مسافرت رفتن
- خوابیدن در محیطی نا آشنا
- مصرف برخی از داروها
- مصرف و سوء مصرف الکل
- سر و صدا یا نور
- تب در کودکان
تشخیص
راه رفتن در خواب یا خوابگردی در کودکان بسیار طبیعی و نرمال است و به طور معمول نیازی به درمان پزشکی نیست. والدین باید از نزدیک مراقب کودک خود باشند. یک فرد بالغ که به هراس شبانه دچار می شود یا در معرض آن قرار می گیرد، بیشتر در معرض آسیب قرار دارد در این مورد، توصیه می شود جهت مشاوره به پزشک متخصص خواب مراجعه کنید.
پزشک ممکن است از شما بخواهد اطلاعات خواب خود را به چندین هفته در یک دفتر یادداشت بنویسید. این اطلاعات شامل زمانی است که شما به طور معمول به خواب می روید و بیدار می شوید. شما همچنین می توانید میزان خواب خود را با استفاده از مقیاس خواب آلودگی اپوورث (Epworth Sleepiness Scale) بررسی کنید.
پزشک همچنین باید از مصرف دارو، الکل و سابقه خانوادگی تان نیز مطلع باشد. حتما پزشک تان را از مصرف هر گونه مواد مخدر، الکل و دارو در گذشته یا حال مطلع کنید. همچنین اگر دچار اختلالات خواب یا اختلالات عصبی شده اید، به پزشک اطلاع دهید.
یک متخصص طب خواب سعی خواهد کرد تا تعیین کند که آیا چیز دیگری وجود دارد که موجب بروز خوابگردی در شما شده یا علائم بدتر را کرده است. این موارد عبارتند از:
- یک اختلال خواب دیگر
- یک وضعیت پزشکی
- مصرف دارو
- اختلال در سلامت روان
- سوء مصرف مواد
ممکن است لازم باشد تست خواب انجام دهید. این نوع تست، یک پلی سومنوگرافی است. تست خواب، بهترین روش برای ارزیابی خواب شماست. این تست، نمودار امواج مغزی، ضربان قلب و تنفس تان در طول خواب را نشان می دهد. همچنین حرکات دست و پا را ثبت می کند. تست خواب نشان خواهد داد که آیا شما به سایر اختلالات خواب مبتلا هستید یا خیر. نمونه هایی از این اختلالات شامل آپنه خواب و اختلال حرکتی اندام ها است. این روش، همچنین شدت مشکل را نشان می دهد. این تست همچنین به شما نشان می دهد که آیا در طول شب برای انجام امور غیر معمول از خواب بیدار می شوید یا خیر.
درمان خوابگردی
در خصوص کودکان، هیچ گونه درمان خاصی نیاز نیست و خوابگردی تا رسیدن به سنین نوجوانی خود به خود بر طرف می گردد.
خوابگردی در مواردی که خواب به دلیل مشکلات خواب دیگری منقسم می شود نیز می تواند رخ دهد. آپنه انسدادی خواب یک مشکل پزشکی شایع است که می تواند منجر به بیدار شدن ناگهانی از خواب شود. این امر ممکن است خطر بروز انواع پاراسومنیا مانند خوابگردی را افزایش دهد. نشانه های آپنه انسدادی خواب شامل خروپف، بیدار شدن از خواب با حالت خفگی و خواب آلودگی روزانه است. درمان آپنه انسدادی خواب ممکن است باعث بهبود خوابگردی نیز شود.
تحقیق و ترجمه: مینو زرفش