تشریح نارکولپسی (حمله خواب)

خواب تازش، حمله خواب یا نارکولپسی (Narcolepsy) یک اختلال خواب طولانی مدت است که منجر به ایجاد احساس خستگی و در موارد شدید، حملات ناگهانی و غیر قابل کنترل خواب در طول روز می شود. نارکولپسی می تواند تقریبا بر هر جنبه های زندگی شما تاثیر بگذارد. این اختلال خطرناک است، زیرا با ابتلا به آن ممکن است در هر ساعت از روز، در بین هر فعالیتی از جمله غذا خوردن، پیاده روی یا رانندگی، احساس خواب آلودگی بیش از حد یا حمله خواب به شما دست دهد. در صورتی که نارکولپسی درمان نشود، رانندگی با یک وسیله نقلیه می تواند بسیار خطرناک باشد، تا جایی که حتی برخی از کشورها، قوانینی در خصوص آن تصویب نموده اند.

بسیاری از افراد مبتلا به نارکولپسی نمی دانند که به این اختلال خواب مبتلا هستند. در هر 2،000 نفر، تقریبا یک نفر به نوعی نارکولپسی مبتلا است. نارکولپسی ممکن است در برخی از خانواده ها ارثی باشد، اما در اغلب موارد ژنتیکی نیستند. وجود این اختلال در کودکان بسیار نادر است. علت نارکولپسی هنوز ناشناخته است، اما تحقیقات اخیر نشان می دهد که بسیاری از افراد مبتلا به نارکولپسی همراه با کاتاپلکسی (از نشانه های مهم در ابتلا به نارکولپسی)، سطح کمی از انتقال دهنده های عصبی هیپوکرتین را دارند. این ترکیب، یک ماده شیمیایی است که برانگیختگی، هوشیاری و اشتها را تنظیم می کند.

در کل، دو نوع نارکولپسی وجود دارد:

نارکولپسی نوع 1 – این نوع نارکولپسی شامل تلفیقی از خواب آلودگی روزانه با یک یا هر دو موارد زیر است:

• الف) کاتاپلکسی، هنگامی است که شما در زمان بیداری به حملاتی دچار می شوید که منجر به از دست دادن ناگهانی تون عضلانی تان می شود. این امر ممکن است منجر به تلفظ غلط کاملت حین صحبت و خمیدگی زانوها یا در موارد شدید موجب فلج کامل شود. این حوادث معمولا حین بروز احساسات زیاد مانند شادی، تعجب، خنده یا خشم ایجاد شوند.
• ب) کمبود و یا عدم وجود هیپوکرتین-1 CSF. نارکولپسی نوع 1 ناشی از کمبود هیپوکرتین (اورکسین) است. بیمار مبتلا به هیپوکرتین پایین، دارای نارکولپسی نوع 1 است، حتی اگر موجب کاتاپلکسی نشده باشد.

نارکولپسی نوع 2 – این نوع نارکولپسی زمانی رخ می دهد که به طور مستمر، بیش از حد خواب آلودگی دارید اما بدون کاتاپلکسی. ممکن است چند ساعت چرت بزنید و هنگامی که از خواب بیدار می شوید، احساس شادابی کنید. اما پس از گذشت مدت زمانی کوتاه، مجددا احساس خستگی کنید.

برخی از افراد تصور می کنند که اگر به طور مداوم در طول روز خسته می شوند، ممکن است به نارکولپسی مبتلا باشند. سایر اختلالات خواب که موجب خواب آلودگی روزانه می شوند اغلب ممکن است با نارکولپسی اشتباه گرفته شوند. این اختلالات شامل آپنه خواب، اختلالات خواب چرخه شبانه روزی (CRSD) و سندرم پای بیقرار است. مشکلات پزشکی، اختلالات روانشناختی و استفاده از برخی داروها یا ترکیبات خاص نیز می توانند علائمی مشابه با نارکولپسی را ایجاد کنند.

علائم و نشانه های نارکولپسی

نشانه های نارکولپسی معمولا بین 15 تا 25 سالگی شروع می شود، اما ممکن است علائم آن در سنین بسیار پایین تر یا بالاتر نیز ایجاد شود. علائم معمولا پس از چند سال اول، بدتر می شوند. شما ممکن است علائم و نشانه های زیر را تجربه کنید:

خواب آلودگی بیش از حد در طول روز

علامت اولیه نارکولپسی، خواب آلودگی بیش از حد در طول روز است. حتی اگر شما یک شب کامل را خوابیده باشید نیز ممکن است در طول روز احساس خستگی کنید. جلوگیری از این خواب آلودگی بسیار دشوار است و ممکن است در طول روز متفاوت باشد. پس از چرت کوتاهی، ممکن است احساس هوشیار بودن کنید، اما پس از یک یا دو ساعت دوباره خواب آلودگی بر می گردد.

توهم

برخی از بیماران مبتلا به نارکولپسی، در شروع خواب دچار توهم می شوند. این توهم پیش از خواب که هیپناگوژیک  نام دارد معمولا بدین صورت است که فرد تصور می کند کسی یا چیزی در اتاق خواب وجود دارد. این توهم می تواند بسیار واقعی باشد و موجب احساس ترس یا نگرانی فرد شود. یکی از توهم های رایج دیگر ممکن است گیر افتادن در آتش یا پرواز در آسمان باشد. این تجربیات عمدتا بصری هستند، هرچند ممکن است حسی از صدا، لمس، طعم و بو نیز به دنبال داشته باشند.

فلج خواب

شما ممکن است توانایی حرکت کردن را از دست بدهید و در هنگام خواب و یا بیدار شدن احساس فلج بودن کنید. این اتفاق معمولا چند ثانیه یا چند دقیقه طول می کشد. این امر می تواند ترسناک باشد، اما با عدم توانایی نفس کشیدن همراه نیست. فلج خواب گاهی اوقات می تواند با توهم نیز همراه باشد که به طور ویژه ای ناراحت کننده است.

خواب شبانه مختل شده

حدود نیمی از افراد مبتلا به نارکولپسی مشکل خواب شبانه دارند. شما ممکن است چندین بار در طول شب از خواب بیدار شوید و در به خواب رفتن مجدد با مشکل مواجه شوید.

مشکلات حافظه

ممکن است در یادآوری اتفاقاتی که به شما گفته می شود دچار مشکل شوید زیرا در آن زمان بیدار نبوده اید. پرش حافظه همچنین زمانی اتفاق می افتد که خواب آلودگی در زمان انجام فعالیت هایی که نیازی به فکر کردن ندارند، رخ می دهد.

از دست دادن ناگهانی تن عضلانی (کاتاپلکسی)

این مورد تنها در صورتی اتفاق می افتد که شما نارکولپسی به همراه کاتاپلکسی داشته باشید. کاتاپلکسی زمانی رخ می دهد که حمله خوابی به شما دست می دهد که ناشی از احساسات زیاد باشد. این زمانی اتفاق می افتد که شما شگفت زده، هیجان زده و یا خشمگین شده باشید. همچنین ممکن است صحبت کردن تان مختل شود یا کنترل اندام های تان را از دست بدهید یا ممکن است به طور کامل فلج شوید.

نارکولپسی به همراه کاتاپلکسی اغلب با افزایش وزن، و گاهی چاقی در ارتباط است. ممکن است نارکولپسی با اختلالات خواب دیگری مانند آپنه خواب یا اختلال خواب REM نیز همراه باشد.

خود آزمون و تشخیص

• آیا حتی اگر در شب به اندازه کافی خوابیده باشید، در طول روز به طور ناگهانی مجبور به خواب بوده اید؟
• آیا پیش آمده که در هنگام کار، غذا خوردن یا صحبت با کسی بخوابید؟
• آیا پس از یک چرت کوتاه احساس هوشیاری می کنید، اما پس از آن، احساس هوشیاری تان به سرعت به خواب آلودگی تغییر می کند؟

اگر به هر یک از این سؤالات پاسخ دهید “بله” داده اید، احتمال دارد که شما به نارکولپسی دچار باشید. از آنجا که نارکولپسی یک مشکل خواب شایع نیست، بسیاری از پزشکان عمومی به سختی قادر به تشخیص آن هستند. مراجعه به یک پزشک متخصص خواب ممکن است به تشخیص صحیح کمک کند. مراجعه به یک پزشک متخصص خواب در یک کلینیک خواب معتبر شامل ترکیبی از آزمایشات را برای کمک به تعیین این است که آیا شما نارکولپسی دارید یا خیر. این موارد عبارتند از:

تست خواب در کلینیک

اسلیپ استادی یا تست خواب در کلینیک (in-lab sleep study)، کامل ترین آزمایش ارزیابی خواب است که توسط متخصص اختلالات خواب صورت می گیرد. برای انجام این تست لازم است یک شب را جهت خواب شبانه در کلینیک خواب سپری کنید. در تست خواب در کلینیک که به آن پلی سومنوگرافی (polysomnogram) نیز گفته می شود، از امواج مغزی، ضربان قلب و تنفس تان در طول خواب رکورد گرفته می شود. همچنین حرکات چشم، حرکات اندام ها و میزان اکسیژن در خون تان را ثبت می کند. این اطلاعات به پزشک تان در امر تشخیص کمک می کند تا بتواند یک برنامه درمان مناسب را به شما اراده دهد. بیشتر بخوانید…

تست خواب آلودگی طی روز (MSLT)

MSLT که با عنوان تست چرت زدن نیز شناخته می شود، میزان خواب شما را در طول روز اندازه گیری می کند. این آزمون نیاز به حضور شما در یک مرکز خواب برای چندین بار چرت زدن در طول روز را دارد. از این روش جهت بررسی چگونگی سرعت شما در به خواب رفتن در شرایط آرام در طول روز استفاده می شود. برای هر بار چرت زدن از شما خواسته می شود که به آرامی در رختخوابی موجود در یک اتاق تاریک قرار بگیرید و سعی کنید به خواب بروید. اکثر افراد مبتلا به نارکولپسی در طول تست MSLT به طور متوسط ​​3 دقیقه می خوابند.

اندازه گیری سطح هیپوکرتین

در موارد نادر، پزشک باید میزان هیپوكرتین (اركسین) تان را اندازه گیری كند. هیپوکرتین، یک انتقال دهنده عصبی است که برانگیختگی، هوشیاری و اشتها را تنظیم می کند. افرادی که سطح کمی هیپوکرتین دارند یا اصلا این ترکیب را ندارند، در دسته نارکولپسی نوع 1 طبقه بندی می شوند، حتی اگر با کاتاپلکسی همراه نباشد. از آنجایی که این تست نیاز به پونکسیون کمری (گرفتن مایع مغزی-نخاعی) دارد، به ندرت مورد استفاده واقع می شود.

درمان نارکولپسی

هیچ درمان قطعی برای نارکولپسی وجود ندارد، اما اغلب اختلالات خواب از طریق داروها و تغییرات سبک زندگی قابل کنترل است. ممکن است مدتی طول بکشد تا پزشک تان یک طرح درمان مناسب را برای شما بیابد.

درمان ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

محرک ها

احتمال دارد پزشک برای کمک به بیدار شدن در طول روز، برای تان یک محرک تجویز کند. بسیاری از پزشکان ترجیح می دهند برای اولین بار داروی مدافینیل را  تجویز کنند؛ زیرا کمتر اعتیاد آور است و عوارض جانبی کمتری نسبت به سایر محرک ها دارد. سایر داروهای تجویز شده برای نارکولپسی شامل متیل فنیدات (ریتالین) یا آمفتامین می باشد.

داروهای ضد افسردگی (SSRIs)

این داروها اغلب برای درمان کاتاپلکسی و همچنین سایر علائم نارکولپسی شامل توهم و فلج خواب تجویز می شوند. بسته به دارویی که پزشک تان توصیه می کند، اثرات متفاوت است. در موارد شدید کاتاپلکسی، پزشک ممکن است سدیم اکسیبات نیز تجویز کند.

تغییرات سبک زندگی

پزشک تان همچنین می تواند ایجاد تغییراتی در سبک زندگی توصیه کند که به شما در درمان نشانه های نارکولپسی کمک می کند. شما باید زمان خواب و بیداری تان در هر روز، از جمله تعطیلات آخر هفته را ثبت کنید. در صورت امکان، برای یک چرت 20 دقیقه ای در طول روز برنامه ریزی کنید. برای افزایش انرژی خود از در روز، سعی کنید ورزش منظم داشته باشید و از استعمال تنباکو، الکل یا مواد مخدر بپرهیزید.

چنانچه تصور می کنید که ممکن است نارکولپسی داشته باشید، همین امروز با کلینیک خواب ما تماس بگیرید.

شاد و سلامت باشید.

تحقیق و ترجمه: مینو زرفش