آپنه خواب یا وقفه تنفسی در خواب

آپنه انسدادی خواب یا وقفه تنفسی در خواب، یک اختلال خواب شایع و جدی است که مانع از نفس کشیدن شما در طول خواب می شود. طی این رخداد، راه هوايی بارها و بارها مسدود می شود و میزان هوايی که به ریه ها می رسد را محدود می سازد.

زمانی این اتفاق می افتد که سعی می کنید نفس بکشید، اما با صدای بلند خروپف و یا صدای خفگی تولید می کنید. بدین ترتیب، مغز و بدن شما از دریافت اکسیژن محروم می شود و شما ممکن است در این حین بیدار شوید. این اتفاق ممکن است چند بار در شب، و یا در موارد شدید تر، چند صد بار در شب اتفاق بیافتد.

در بسیاری از موارد، آپنه یا وقفه تنفسی، به واسطه افتادگی بافت پشت گلو ایجاد می شود. هنگامی که به خواب می روید، ماهیچه های راه هوایی فوقانی، شل و ریلکس می شوند. اگر بر روی کمر تان بخوابید، گرانش می تواند زبان را به عقب بر گرداند. این امر، راه هوایی را تنگ می کند، و به موجب آن، میزان هوایی که می تواند به ریه های شما برسد را کاهش می دهد. راه هوایی تنگ، با به ارتعاش در آوردن بافت پشت گلو حین تنفس، موجب خروپف می شود.

آپنه خواب می تواند موجب بیدار شدن شما در صبح با احساس خستگی و کسالت شود، حتی اگر یک شب کامل را به خوبی خوابیده باشید. از این رو، ممکن است در طول روز احساس خستگی و مشکل در تمرکز داشته باشید یا حتی ممکن است به طور ناخواسته به خواب بروید. این بدان علت است که بدن شما چندین بار در طول شب بیدار شده است، هر چند ممکن است شما از این بیداری آگاه نباشید.

کمبود اکسیژن در بدن تان می تواند پیامد های بلند مدت منفی برای سلامت شما در پی داشته باشد. این عواقب و پیامد ها شامل موارد زیر هستند:

• فشار خون بالا
• بیماری های قلبی
• سکته مغزی
• وضعیت پیش دیابت و دیابت
• افسردگی

افراد بسیاری به آپنه خواب مبتلا هستند که تشخیص داده نشده یا درمان نشده اند. یک متخصص خواب با تجربه می تواند آپنه خواب را با استفاده از تست خواب در کلینیک و یا آزمایش آپنه خواب در منزل تشخیص دهد. آپنه خواب را می توان با استفاده از فشار جریان هوایی مداوم مثبت یا به اختصار سی پَپ (CPAP)، درمان اولیه آپنه خواب، درمان با ابزار های مربوط به دهان و دندان یا جراحی کنترل کرد.

آپنه انسدادی خواب در بزرگسالان، یک اختلال تنفسی مرتبط با خواب در نظر گرفته می شود. علل و نشانه های آپنه خواب در کودکان و آپنه مرکزی خواب متفاوت است.

علائم و نشانه های آپنه خواب

شایع ترین علامت آپنه ی خواب، خروپف است. با این حال، هر کس که خروپف می کند به آپنه خواب مبتلا نیست. خروپف احتمالا نشانه ای زا آپنه خواب است که با وقفه های تنفسی بی صدا، صدای خفگی و یا نفس نفس زدن همراه است.

افراد مبتلا به آپنه خواب اغلب خواب آلودگی روزانه یا خستگی مفرط را تجربه می کنند.

علائم معمول و شایع آپنه خواب عبارتند از:

• خروپف با صدای بلند یا مکرر
• وقفه های تنفسی بی صدا
• صدای خفگی و یا بند آمدن نفس
• خواب آلودگی یا خستگی مفرط در طول روز
• خواب بی کیفیت
• بی خوابی
• سردرد صبحگاهی
• بیدار شدن در طول شب برای رفتن به دستشویی
• دشواری در تمرکز
• از دست دادن حافظه
• کاهش میل جنسی
• تحریک پذیری

عوامل خطر آپنه خواب

عامل خطر اصلی آپنه خواب، اضافه وزن بدن است. اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، احتمال بیشتری وجود دارد که به آپنه خواب مبتلا شوید. با این حال، آپنه خواب در افراد لاغر نیز ممکن است رخ دهد. عوامل خطر شایع برای آپنه خواب عبارتند از:

• وزن بیش از حد – در صورت داشتن اضافه وزن با شاخص توده بدنی(BMI) 25 به بالا، یا ابتلا به چاقی مفرط با BMI  30 به بالا، خطر ابتلا به آپنه خواب افزایش می یابد.
• بزرگ بودن سایز گردن – اگر اندازه دور گردن در مردان بیشتر از 43 سانتی متر و در زنان بیشتر از 40 سانتی متر باشد، خطر ابتلا به آپنه خواب بالاتر است. گردن بزرگ دارای بافت نرم تری است که می تواند راه های هوایی تان را در طول خواب مسدود سازد.
• میانسالی ​​- آپنه خواب در هر سنی ممکن است رخ دهد. با این حال، در سنین بزرگسالی و میانسالی بیشتر است.
• جنسیت مرد – آپنه خواب در مردان شایع تر از زنان است. برای زنان، خطر ابتلا به آپنه خواب با ورود به یائسگی افزایش می یابد.
• فشار خون بالا – فشار خون بالا در افرادی که آپنه خواب دارند، بسیار شایع است.
• سابقه خانوادگی – آپنه خواب، یک وضعیت ارثی است. این بدان معنا است که اگر یکی از اعضای خانواده تان به آپنه خواب مبتلا باشد، احتمال ابتلای آن در شما بیشتر است. صفات به ارث برده که خطر آپنه خواب را افزایش می دهند شامل چاقی و ویژگی های جسمانی مانند فک کوچک و عقب می باشد. سایر عوامل خانوادگی شایع مانند فعالیت بدنی و عادات غذایی نیز ممکن است در بروز این مشکل نقش داشته باشند.

خود آزمون آپنه خواب

سوالات زیر به شما کمک می کند تا خطر ابتلا به آپنه خواب را در خود ارزیابی کنید:

1. آیا هر یک از این مشکلات زیر را تجربه کرده اید؟

• خواب آلودگی روزانه
• خواب بی کیفیت
• خستگی مفرط
• بیخوابی

2. آیا تا به حال با صدای خفگی یا نفس نفس زدن خود از خواب بیدار شده اید؟
3. آیا تا به حال شریک زندگی تان متوجه خروپف یا وقفه تنفسی شما شده است؟
4. آیا هر یک از این علائم زیر را دارید؟

• بیدار شدن در شب برای رفتن به دستشویی
• سردرد صبحگاهی
• سختی در تمرکز
• از دست دادن حافظه
• کاهش میل جنسی
• تحریک پذیری

5. آیا هر یک از این ویژگی های فیزیکی زیر را دارید؟

• چاقی – شاخص توده بدنی (BMI) 30 به بالا
• بزرگ بودن سایز گردن – بیشتر از 43 سانتی متر در مردان و بیشتر از 40 سانتی متر در زنان
• بزرگ بودن زبان یا لوزه ها
• فک کوچک و عقب
• پولیپ بینی یا انحراف بینی

6. آیا شما هر یک از این مشکلات پزشکی زیر که در افراد مبتلا به آپنه خواب شایع است را دارید؟

• فشار خون بالا
• اختلالات خلقی
• بیماری عروق کرونر
• سکته مغزی
• نارسایی احتقانی قلب
• حمله قلبي
• فیبریلاسیون دهلیزی
• دیابت نوع 2

پاسخ به این سوالات به شما کمک می کند علائم شایع آپنه خواب را در خود تشخیص دهید.

تشخیص آپنه خواب

ملاقات با پزشک

یک متخصص مجرب در زمینه اختلالات خواب به راحتی می تواند توسط انجام تست خواب در کلینیک، از ابتلای شما به آپنه خواب مطلع شود. چنین پزشکی در زمینه تشخیص و درمان آپنه خواب آموزش های لازم را دیده است.

پزشک باید علائم و نشانه ها را در شما بشناسد و یا اینکه تشخیص دهد آیا این علائم از هنگامی شروع شد که اضافه وزن پیدا کردید یا ورزش را متوقف ساختید. اگر می توانید، از همکلاسی، هم اتاقی یا یکی از اعضای خانواده خود که تا به حال صدای بلند خروپف یا تولید صدای خفگی و نفس نفس شما را حین خواب شنیده اند، بخواهید همراه شما به کلینیک بیاید.

ممکن است لازم باشد به مدت 2 هفته، خواب خود را در دفترچه یادداشتی ثبت کنید. این یادداشت ها باید شامل اطلاعاتی درباره زمانی که هر شب به رختخواب می روید، زمانی که هر روز صبح بیدار می شوید و این که چند بار در طول شب از خواب بیدار می شوید، باشد. این امر به پزشک تان کمک خواهد کرد تا الگوهای خواب شما را بررسی کند که می تواند حاوی نکاتی درباره نحوه تشخیص و اصلاح مشکل خواب شما باشد.

یک متخصص خواب خوب همچنین سعی خواهد کرد تا تعیین کند آیا عامل دیگری وجود دارد که موجب بروز مشکلات خواب در شما یا ایجاد علائم بدتر شده است یا خیر. این عوامل عبارتند از:

• یک اختلال خواب دیگر
• یک وضعیت پزشکی
• مصرف دارو
• یک اختلال در حوزه سلامت روان
• سوء مصرف مواد

ارزیابی خواب

ممکن است قبل از این که پزشک تان، وجود آپنه خواب در شما را تشخیص دهد، ارزیابی عینی خواب تان لازم و ضروری باشد. گزینه های این ارزیابی عبارتند از:

تست خواب در کلینیک

این نوع ارزیابی خواب، نیاز به گذراندن یک شب در یک کلینیک خواب را دارد. در این صورت، روی تختی خواهید خوابید که ممکن است شباهت به اقامت در یک اتاق هتل را داشته باشد. شما در شرایطی که سنسور هایی به قسمت های مختلف بدن تان متصل شده است، خواهید خوابید. این سنسورها امواج مغزی، ضربان قلب، تنفس و حرکت شما را ثبت می کنند. پزشکان اغلب انجام تست خواب را در موارد پیچیده تر توصیه می کنند. معمولا انجام تست خواب در کلینیک، گزینه گران تری محسوب می شود. اما به طور دقیقی علل و عوامل آپنه خواب را در شما تشخیص می دهد و به فرایند درمان کمک شایانی می کند. تست خواب شبانه همچنین اطلاعات کامل تری در مورد خواب تان در اختیار پزشک متخصص تان قرار می دهد.

تست آپنه خواب در خانه

برخی از بیماران با عوامل خطر بالا برای آپنه انسدادی خواب و سایر اختلالات پزشکی ممکن است کاندید مناسبی برای آزمون آپنه خواب در خانه باشند. این نوع تست خواب به شما این امکان را می دهد تا در حالی که یک مانیتور کوچک حین خواب، اطلاعات تان را جمع آوری می کند، به راحتی در خانه خود بخوابید. تجهیزات این تست متفاوت است و از آن چه که در تست خواب در کلینیک استفاده می شود، پیچیدگی کمتری دارد. کارکنان کلینیک خواب به شما نشان خواهند داد که چگونه دستگاه و تجهیزات آن را به خود وصل کنید. پس از انجام تست آپنه خواب در خانه، می توانید دستگاه را به مرکز خواب ببرید یا آن را با پست ارسال کنید.

سایر برنامه های دیگر و دستگاه های ارزیابی خواب ممکن است ادعا کنند که قادر به تشخیص آپنه خواب می باشند. اما نتایج آن ها ممکن است غیر قابل اعتماد باشد. حتما پیش از تهیه و استفاده از دستگاه های ارزیابی خواب، در خصوص آن با متخصص خود بحث و گفتگو کنید.

پس از تست خواب در کلینیک یا تست آپنه خواب در منزل، جهت بحث در مورد نتایج آن، یک قرار ملاقات با پزشک تان تنظیم کنید. چنانچه آپنه خواب در شما تشخیص داده شد، پزشک تان گزینه های درمانی مناسب را با شما در میان می گذارد.

گزینه های درمان آپنه خواب

آپنه خواب یک اختلال خواب جدی است که نیاز به درمان دارد. متخصص اختلالات خواب می تواند در انتخاب یک برنامه درمان مناسب به شما کمک کند. بسته به روش درمان، او ممکن است با همکاری دیگر اعضای تیم خواب، از جمله دندانپزشکان، روانشناسان، دستیاران پزشک، پرستاران و تکنسین ها کار کند. برنامه درمان شما ممکن است شامل ترکیبی از درمان های ذیل باشد:

فشار جریان هوایی مداوم مثبت (CPAP)

CPAP (سی پَپ) دستگاهی است که از یک جریان ثابت هوا استفاده می کند تا به آرامی راه های هوایی شما را در طول شب باز نگه دارد تا بتوانید به راحتی نفس بکشید. شما با یک ماسک دارای یک شلنگ که به یک دستگاه متصل شده است، خواهید خوابید. ممکن است بسته به نوع درمان و نیازهای فردی تان، ماسک ها و دستگاه ها متفاوت باشند. CPAP در خط مقدم درمان آپنه انسدادی خواب قرار دارد و به همه افراد مبتلا به آپنه خواب توصیه می شود.

درمان با ابزار های دهانی

ابزار دهانی، دستگاهی است که در هنگام خواب داخل دهان تان، بر روی دندان های تان متصل می شود. این ابزار ممکن است شبیه به یک گارد محافظ ورزشی یا نگهدارنده ارتودنسی باشد. این دستگاه با نگه داشتن زبان در موقعیت خود و یا کشیدن فک تان به جلو، از تنگ شدن راه هوایی جلوگیری می کند؛ به طوری که می توانید در هنگام خواب به راحتی نفس بکشید. برخی از بیماران ترجیح می دهند به جای دستگاه CPAP از ابزار دهانی استفاده کنند. یک متخصص دندانپزشکی آموزش دیده در زمینه طب خواب نیز می تواند پس از این که آپنه انسدادی خواب در شما تشخیص داده شد، دستگاه دهانی مناسب را به شما معرفی کند. این گونه ابزار های دهانی به بیماران مبتلا به آپنه خواب خفیف تا متوسط ​​توصیه می شود که نمی توانند درمان با CPAP را تحمل کنند.

عمل جراحی

در درمان آپنه خواب، گزینه جراحی به اندازه CPAP و ابزار های دهانی موثر نمی باشد. اگر درمان CPAP یا ابزار های دهانی در شما موثر واقع نشدند، گزینه های مختلف جراحی وجود دارد که می توانید انتخاب کنید. رایج ترین گزینه ها کم کردن یا برداشتن بافت اضافی در گلوی شما است که در طول خواب موجب انسداد و تنگ شدن راه هوایی تان می شود. جراحی های پیچیده تر می توانند ساختار استخوانی شما از جمله فک، بینی و استخوان صورت را نیز درگیر کنند. یکی از گزینه های جراحی ممکن است جراحی کاهش وزن باشد. در مورد این که چه نوع جراحی برای شما مناسب است، با متخصص خواب خود مشورت کنید.

کنترل وزن

در برخی موارد، در صورت داشتن اضافه وزن یا چاقی، کاهش وزن می تواند در بهبود و یا از بین بردن علائم آپنه خواب تان موثر باشد. افراد دارای اضافه وزن اغلب گردن ضخیم با بافت اضافی در گلو دارند که ممکن است مسدود شده باشد. هیچ تضمینی وجود ندارد که از دست دادن وزن، آپنه خواب را در شما از بین ببرد، هر چند ممکن است به بهبود آن کمک کند. بعید به نظر می سد که این گزینه بتواند در بیمارانی که سوراخ بینی یا راه هوایی تنگی دارند، تغییری ایجاد کند.

موضع درمانی (پوزیشنال تراپی)

موضع درمانی یک استراتژی رفتاری برای درمان آپنه خواب موضعی است. برخی از افراد، آپنه خواب را عمدتا حین خوابیدن روی کمر تجربه می کنند. به این حالت “طاق باز” می گویند. این گونه افراد هنگامی که به پهلو می خوابند، تنفس شان به حالت طبیعی باز می گردد. موضع درمانی ممکن است شامل استفاده از یک وسیله خاص در اطراف کمر تان باشد. این ابزار موجب می شود که شما به پهلو خوابید. یکی دیگر از گزینه ها، دستگاه کوچکی است که از تکنولوژی “بازخورد لرزشی” استفاده می کند. این وسیله به پشت گردن متصل می شود و هنگامی که شما شروع به خوابیدن به پشت می کنید، به آرامی به ارتعاش در می آید. این ابزار بدون این که شما را از خواب بیدار کند، ارتعاش هشدار دهنده ای به بدن تان مبنی بر تغییر موقعیت می دهد. موضع درمان می تواند به تنهایی یا همراه با سایر درمان های آپنه خواب مورد استفاده قرار گیرد.

تغییرات سبک زندگی

با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی تان می توانید قدمی در کاهش خروپف و بهبود علائم آپنه خواب در خود بردارید. تغییرات رفتاری مانند ترک سیگار یا نوشیدن الکل ممکن است علائم آپنه خواب را بهبود بخشد. الکل، ماهیچه های گلوی شما را شل کرده و می تواند موجب بروز خروپف یا مسدود شدن راه هوایی تان شود. اگر آلرژی خاصی دارید، قبل از این که به رختخواب بروید، از یک داروی ضد احتقان استفاده کنید. این امر ممکن است باعث بهبود جریان هوا در بینی تان شود.

چنانچه با برنامه درمانی خود با مشکل مواجه شده اید یا حتی با وجود درمان باز هم نمی توانید به خوبی بخوابید، ممکن است پزشک درمان رفتاری شناختی را پیشنهاد کند. یک متخصص خواب رفتاری به شما کمک می کند تا افکار و رفتارهایی را که مانع از خواب آرام تان شده و یا برنامه درمان تان را مختل ساخته است، از بین ببرید.

چنانچه تصور می کنید که ممکن است آپنه خواب داشته باشید، با کلینیک خواب ما تماس بگیرید.

منبع:

http://sleepeducation.org/essentials-in-sleep/sleep-apnea

یافته‌های جدید علمی

شیوع آپنه خواب

مطالعات اخیر نشان می‌دهند که شیوع آپنه خواب به طور قابل توجهی افزایش یافته است. بر اساس یک مطالعه، شیوع OSA در مردان به 37% و در زنان به 50% رسیده است1. این افزایش ممکن است ناشی از افزایش چاقی و تغییرات سبک زندگی باشد.

تأثیر چاقی بر آپنه خواب

چاقی یکی از عوامل خطر اصلی برای ابتلا به آپنه خواب است. تحقیقات نشان داده‌اند که بیش از 58% موارد متوسط تا شدید OSA به BMI بالای 25 kg/m² مربوط می‌شود1. کاهش وزن از طریق رژیم غذایی یا جراحی bariatric می‌تواند شدت آپنه را کاهش دهد.

پیشرفت‌های تشخیصی

روش‌های تشخیصی جدید مانند پلی‌سومنوگرافی و تست‌های خانگی آپنه خواب، دقت بیشتری در شناسایی این اختلال فراهم کرده‌اند2. این روش‌ها به پزشکان کمک می‌کنند تا درمان‌های مناسب‌تری را برای بیماران تجویز کنند.

درمان‌ها و چالش‌ها

درمان رایج برای OSA شامل استفاده از دستگاه CPAP (Continuous Positive Airway Pressure) است. با این حال، مشکلاتی مانند عدم پایبندی بیماران به این درمان وجود دارد. تقریباً نیمی از بیماران پس از یک ماه استفاده، به طور منظم از CPAP استفاده نمی‌کنند2.

دکتر مصطفی امیری، متخصص مغز و اعصاب و فلوشیپ خواب، با داشتن دانش و تجربه کافی در زمینه اختلالات خواب، یکی از معتبرترین منابع برای تشخیص و درمان مشکلات مربوط به خواب است. کلینیک مغز و اعصاب و روان ایشان به عنوان یک مرکز معتبر برای ارائه خدمات تشخیصی و درمانی شناخته شده است.

نتیجه‌گیری

با توجه به افزایش شیوع آپنه خواب و تأثیرات آن بر کیفیت زندگی افراد، آگاهی از یافته‌های جدید علمی و روش‌های درمانی ضروری است. دکتر مصطفی امیری با تخصص خود می‌تواند راهنمای مناسبی برای افرادی باشد که با این اختلال دست و پنجه نرم می‌کنند.

منابع

1. Obstructive Sleep Apnea – JTD
2. Obstructive Sleep Apnea – StatPearls