تشریح سندرم پای بیقرار
سندرم پای بیقرار یا آر ال اس (Restless Leg Syndrome یا RLS) یکی از اختلالات خواب عصبی است که موجب ایجاد این اضطرار در شما می شود که پاهای خود را به حرکت در آورید. سندرم پای بی قرار موجب مختل شدن یک خواب راحت می شود. علائم این وضعیت، معمولا در شب بدتر می شود. توصیف این احساس برای برخی افراد امری دشوار است. شما ممکن است در حالت دراز کش دچار احساس سوزش یا خارش در داخل پاهای تان شوید. در صورتی که پاهای خود را حرکت دهید یا بیدار شوید و کمی قدم بزنید، ممکن است این علائم از بین بروند. اما با بازگشتن به رختخواب، این علائم آزار دهنده ممکن است مجددا شروع شود.
در برخی موارد ممکن است سندرم پاهای بیقرار، در اثر مدت طولانی نشستن ایجاد شود. در این حالت، ممکن است سفرهای طولانی با اتومبیل یا سفر هوایی دشوار باشد.
بسیاری از افراد سال ها این مشکل را بدون درمان رها می کنند، زیرا آنها این مشکل را جدی و نگران کننده تلقی نمی کنند. در صورتی که این سندرم درمان نشود، ممکن است علائم تان مکرر و شدید گردد.
سندروم پای بیقرار ممکن است موجب شود که شب ها، ساعات کمتری بخوابید. بسیاری از افراد دارای موارد شدیدتر، کمتر از پنج ساعت در شب به خواب می روند. موارد خفیف، خواب شما را تا حد زیادی مختل نمی کند، هرچند ممکن است خواب تان بسیار کم کیفیت باشد.
انباشته شدن بی خوابی های ناشی از سندرم پای بیقرار می تواند موجب خواب آلودگی بیش از حد تان در طول روز شود، زیرا منجر به تحریک پذیری و بروز مشکل در تمرکز می شود. این امر ممکن است تاثیر زیادی بر زندگی حرفه ای و شخصی شما داشته باشد. افراد مبتلا به سندرم پای بیقرار بیشتر احتمال دارد که به افسردگی یا اضطراب مبتلا شوند.
سندرم پای بیقرار تقریبا همیشه از طریق دارو و اعمال تغییراتی در سبک زندگی کنترل می شود.
اکثر افراد، سندرم پای بیقرار را بعد از سن 45 سالگی تجربه می کنند. زنان تقریبا دو برابر مردان مستعد ابتلا به این اختلال هستند. اگر شما عضو خانواده ای با سندرم پای بیقرار هستید، احتمال بیشتری وجود دارد که علائم آن را قبل از 45 سالگی تجربه کنید. بیش از نیمی از افرادی که مبتلا به سندرم پای بیقرار هستند، الگوی آن را در خانواده خود دارند، زیرا احتمال ایجاد آن به صورت ارثی در حدود 3 تا 6 برابر بیشتر است.
علت بروز سندرم پای بیقرار چیست؟
علت سندرم پای بیقرار از فردی به فرد دیگر متفاوت است. در بعضی موارد، علت ناشناخته است یا می تواند به دلیل سایر مشکلات مربوط به سلامت یا مصرف دارو به وجود آید یا آن را بدتر کند. این ممکن است شامل موارد زیر باشد:
سطوح پایین آهن
این امر می تواند موجب مشکلات ارتباطی با سلول های مغزی شود که به سندرم پای بیقرار منجر می شود. چنانچه تصور می کنید سندرم پای بیقرار تان ناشی از فقر آهن است، با پزشک خود مشورت کنید و از مصرف خود سرانه مکمل ها بپرهیزید.
دیابت
این بیماری مادام العمر می تواند به عروق خونی و اعصابی که عضلات پا را ایجاد می کنند، آسیب وارد سازد و منجر به بروز سندرم پای بیقرار شود. با کنترل صحیح دیابت در خود، می توانید به جلوگیری یا بهبود سندرم پای بیقرار تان کمک کنید.
بارداری
بسیاری از زنان هنگام بارداری به سندرم پای بیقرار مبتلا می شوند. این وضعیت، معمولا طی یک ماه پس از زایمان بر طرف می گردد.
داروها
برخی از داروها، مانند موارد زیر می توانند سبب بروز سندرم پای بیقرار شوند یا آن را بدتر کنند:
- داروهای آلرژی
- بسیاری از داروهای ضد افسردگی
- آنتی هیستامین ها و مکمل های خواب بدون نسخه
- تقریبا تمام آنتاگونیست های گیرنده دوپامین فعال مرکزی، از جمله داروهای ضد تهوع
علائم سندرم پای بیقرار چیست؟
اولین نشانه سندرم پای بیقرار، احساس ناراحتی در پاها است. این احساس با گرفتگی عضلات پا و یا بی حسی ناشی از مشکلات گردش خون متفاوت است. بیماران از این موارد برای توصیف این حس استفاده می کنند:
- خارش
- وول زدن
- سوزش
- احساس راه رفتن یک حشره روی پوست
- احساس ضربان
معمولا این احساسات با تمایل به حرکت پاهای تان مرتبط است. این تمایل معمولا زمانی که شما دراز می کشید یا استراحت می کنید، بیشتر می شود.
علائم سندرم پای بیقرار معمولا در شب، به نسبت صبح بدتر می شود.
مشکل مربوط به این وضعیت، این است که عضلات پای تان ممکن است در حالت سکون و بی حرکتی، سفت و منقبض باشد. این حرکات ممکن است خارج از کنترل شما باشد. در موارد شدید، ممکن است به صورت دوره ای حرکات اندام را نیز تجربه کنید.
خود آزمون
- آیا حین به خواب رفتن، دچار مشکل می شوید و مجبورید پاهای خود را به حرکت در آورید؟
- آیا به دلیل این که احساس می کنید پاهای تان در آتش هستند، از خواب بیدار می شوید؟
- آیا هنگامی که دراز کشیده اید تا به خواب بروید، در پاهای تان احساس خارش دارید؟
- آیا هنگامی که راه می روید، کشش و یا حرکات دیگر انجام می دهید، احساس می کنید بی قراری پاهای تان بهتر است؟
اگر به هر یک از این سؤالات پاسخ مثبت داده اید، ممکن است به سندرم پای بیقرار مبتلا باشید.
تشخیص
اگر فکر می کنید که به سندرم پای بی قرار مبتلا هستید، به یک مرکز اختلالات خواب معتبر مراجعه کنید. پزشک از شما در مورد سوابق پزشکی تان سوال خواهد کرد و این که آیا داروی خاصی مصرف می کنید یا خیر. او می تواند در صورت لزوم شما را به یک متخصص طب خواب ارجاع دهد.
پزشک خواب ممکن است از شما بخواهد به مدت دو هفته اطلاعات خواب خود اعم از زمان خوابیدن و مدت زمان خواب تان را ثبت کنید. شما همچنین می توانید میزان خواب خود را با استفاده از مقیاس خواب آلودگی اپوورث (Epworth Sleepiness Scale) بررسی کنید. در صورت ابتلا به اختلال خواب در حال حاضر یا گذشته، حتما متخصص خواب شما را از این موضوع مطلع سازید.
پزشک تان ممکن است جهت اندازه گیری سطح آهن، انجام آزمایش خون را به شما توصیه کند. در برخی موارد نیز ممکن است انجام تست خواب را توصیه کند.
تست خواب ممکن است برای اطمینان از این باشد که به آپنه انسدادی خواب یا سایر اختلالات خواب که ممکن است موجب بروز این مشکل در خواب تان شده، مبتلا نیستید. این روش، بسیار مفید است اما جهت تشخیص سندرم پای بیقرار ضروری نیست.
درمان سندرم پای بیقرار
پزشک خواب تان می تواند تغییرات سبک زندگی، مصرف داروها یا ترکیبی از درمان های زیر را برای کنترل سندرم پای بیقرار به شما توصیه کند.
تغییرات رفتاری
تغییرات رفتاری برای کمک به درمان سندرم پای ناآرام عبارتند از:
ورزش
ورزش منظم مانند پیاده روی یا دوچرخه سواری ممکن است علائم سندرم پای بیقرار را از بین ببرد. این در حالی است که ورزش بیش از حد و یا بیش از حد شدید در واقع می تواند علائم این اختلال را افزایش دهد.
تکنیک های کاهش استرس
استرس می تواند سندرم پای بیقرار را تشدید کند. فعالیت های آرامش بخش، از جمله یوگا، مراقبه (مدیتیشن) یا سایر تکنیک ها می توانند علائم این مشکل را کاهش دهند. این روش، به ویژه قبل از خواب بسیار مفید است.
ترک سیگار و نوشیدن کافئین و الکل کمتر
هر یک از این موارد می توانند علائم سندرم پای بیقرار را بدتر کنند. با اجتناب از مصرف این مواد، قادر خواهید بود به درمان سندرم پای بیقرار خود کمک کنید.
ماساژ پا یا قرار دادن پا در لگن آب گرم
هر دوی این موارد می توانند موجب شل شدن عضلات پای تان شوند و علائم سندرم پای بیقرار را کاهش دهند.
داروها
داروهای متعددی برای درمان سندرم پای بیقرار وجود دارد. ممکن است لازم باشد یک دارو یا ترکیبی از داروها را برای درمان سندرم پای بیقرار خود مصرف کنید.
داروهای بیماری پارکینسون
این داروها، جایگزین یک ماده شیمیایی در مغز شما به نام دوپامین می شوند. اگر به سندرم پای بیقرار مبتلا هستید، به منزله در معرض خطر ابتلا به بیماری پارکینسون نیست. با این حال، داروهای مشابه برای درمان بیماری پارکینسون اغلب در درمان سندرم پای بیقرار مفید واقع می شوند.
قرص خواب
قرص های خواب آور ممکن است به شما کمک کند تا راحت تر به خواب بروید.
داروهای ضد تشنج خاص
داروهای مورد استفاده در درمان صرع ممکن است به درمان سندرم پای بیقرار کمک کند.
داروهای مسکن
داروهای مخدر مانند کدئین یا اکسید کدون می توانند نشانه های سندرم پای بیقرار را از بین ببرند. این داروها خطر اعتیاد و وابستگی را به دنبال دارند.
درمان آهن
چنانچه آزمایشات تان نشان دهنده کمبود آهن است، ممکن است پزشک توصیه کند که مکمل آهن مصرف کنید. بدون توصیه و تجویز پزشک، آهن را مصرف نکنید. وجود آهن بیش از حد می تواند برای کبد مضر باشد.
در برخی موارد، ممکن است به مرور زمان به مصرف داروها عادت کنید و آستانه تحمل تان به آن دارو افزایش یابد. هنگامی که این اتفاق رخ داد، باید با پزشک خود مشورت کنید؛ زیرا ممکن است توصیه کند که داروهای تان را تغییر دهید.
برای اطلاعات بیشتر، همین امروز با کلینیک خواب ما تماس حاصل فرمایید.
شاد و سلامت باشید.
تحقیق و ترجمه: مینو زرفش