آپنه خواب کودکان: یک بررسی کامل و جذاب 💤👶

آپنه خواب در کودکان، موضوعی است که شاید به اندازه‌ی کافی جدی گرفته نشود، اما اگر بخواهیم روراست باشیم، یکی از مسائل بسیار مهم در دنیای پزشکی کودکان است. این اختلال می‌تواند بر رشد، یادگیری و حتی رفتار کودکان تأثیر بگذارد. در این مقاله، می‌خواهیم از الف تا ی درباره آپنه خواب کودکان صحبت کنیم. پس آماده باشید برای یک سفر جذاب علمی، پر از نکات مفید، داستان‌های جالب، و البته کمی شوخ‌طبعی برای جذاب‌تر شدن ماجرا! 😊

📌 آپنه خواب چیست؟

آپنه خواب به معنای قطع موقتی تنفس در هنگام خواب است. این اتفاق می‌تواند چندین بار در طول شب رخ دهد و باعث شود خواب کودک قطع شده و کیفیت خواب او پایین بیاید. دو نوع اصلی آپنه خواب وجود دارد:

1. آپنه انسدادی خواب (OSA): زمانی که راه‌های هوایی مسدود می‌شوند.
2. آپنه مرکزی خواب: زمانی که مغز به درستی سیگنال تنفس ارسال نمی‌کند.

در کودکان، نوع انسدادی بیشتر شایع است و اغلب به دلایلی مانند لوزه‌های بزرگ یا اضافه‌وزن رخ می‌دهد.

🔍 علائم آپنه خواب کودکان

چطور بفهمیم کودکمان دچار آپنه خواب است؟ علائم متعددی وجود دارند که می‌توانند زنگ خطر باشند. برخی از شایع‌ترین این علائم عبارتند از:

• خروپف: بله، خروپف در کودکان هرگز طبیعی نیست!
• تنفس متوقف‌شده در خواب: اگر متوجه وقفه در تنفس کودک شدید، باید به پزشک مراجعه کنید.
• نفس‌کشیدن دهانی: کودکی که همیشه از طریق دهان نفس می‌کشد، ممکن است دچار آپنه باشد.
• خواب بی‌قرار: این کودکان ممکن است مدام جابه‌جا شوند و آرامش نداشته باشند.
• خستگی روزانه: کودکی که شب‌ها خوب نمی‌خوابد، روزها بی‌حال و خواب‌آلود است.
• مشکلات رفتاری و یادگیری: اختلال در تمرکز، افت تحصیلی و بدخلقی از دیگر نشانه‌ها هستند.

🎯 چرا آپنه خواب در کودکان مهم است؟

شاید بپرسید: «آپنه خواب؟ خب حالا چه مشکلی ایجاد می‌کند؟» جواب ساده است: خیلی مشکلات! از جمله:

1. اختلال در رشد

آپنه خواب می‌تواند ترشح هورمون رشد را مختل کند. کودکان مبتلا ممکن است رشد کندتری داشته باشند.

2. افت تحصیلی

کیفیت پایین خواب باعث کاهش تمرکز و عملکرد ذهنی کودک در مدرسه می‌شود.

3. مشکلات قلبی و عروقی

آپنه خواب می‌تواند به مشکلاتی نظیر فشار خون بالا منجر شود، حتی در کودکان!

4. اثرات روانی

کودکان مبتلا ممکن است دچار اضطراب، افسردگی یا پرخاشگری شوند.

🛌 علل آپنه خواب در کودکان

چرا کودکان دچار آپنه خواب می‌شوند؟ دلایل متعددی دارد، اما این موارد از همه شایع‌تر هستند:

• لوزه‌های بزرگ و آدنوئید: این ساختارها می‌توانند راه هوایی کودک را مسدود کنند.
• چاقی: وزن اضافی فشار بیشتری بر راه‌های هوایی وارد می‌کند.
• ساختار غیرطبیعی فک یا صورت: مشکلاتی مانند فک کوچک می‌توانند تنفس را دشوار کنند.
• مشکلات عصبی-عضلانی: برخی بیماری‌ها مانند فلج مغزی می‌توانند خطر آپنه را افزایش دهند.

🩺 تشخیص آپنه خواب در کودکان

تشخیص آپنه خواب نیاز به دقت و بررسی دارد. اینجا چند روش رایج را توضیح می‌دهیم:

1. سابقه پزشکی و معاینه بالینی

پزشک با والدین صحبت می‌کند و از علائم کودک اطلاعات می‌گیرد. سپس ممکن است معاینه فیزیکی انجام دهد.

2. پلی‌سومنوگرافی (تست خواب)

این آزمایش دقیق‌ترین روش برای تشخیص آپنه خواب است. کودک یک شب در مرکز خواب می‌ماند و وضعیت تنفس، ضربان قلب و حرکات بدن او ثبت می‌شود.

3. بررسی‌های تخصصی دیگر

در برخی موارد، پزشک ممکن است از روش‌های تصویربرداری یا آزمایش‌های دیگر استفاده کند.

💡 درمان آپنه خواب در کودکان

خبر خوب این است که آپنه خواب در کودکان قابل درمان است! روش‌های درمان شامل موارد زیر هستند:

1. جراحی

اگر مشکل از لوزه‌ها و آدنوئید باشد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند.

2. دستگاه CPAP

این دستگاه به تنفس راحت‌تر کودک کمک می‌کند و در موارد شدید استفاده می‌شود.

3. تغییرات سبک زندگی

کاهش وزن، ورزش منظم و بهبود عادات خواب می‌تواند کمک‌کننده باشد.

4. داروها

گاهی پزشک از داروهایی برای کاهش التهاب یا کمک به باز نگه داشتن راه‌های هوایی استفاده می‌کند.

🧑‍⚕️ داستانی از کلینیک دکتر مصطفی امیری

در کلینیک مغز و اعصاب و روان ما، بسیاری از والدین با نگرانی از مشکلات خواب فرزندانشان به ما مراجعه می‌کنند. یک مورد جالب مربوط به دختربچه‌ای ۸ ساله به نام نازنین از تهران‌پارس بود. والدین او می‌گفتند که شب‌ها خروپف می‌کند و صبح‌ها همیشه خسته است. پس از انجام تست خواب، مشخص شد که آپنه خواب دارد. خوشبختانه با جراحی ساده لوزه‌ها و آدنوئید، مشکلش به طور کامل برطرف شد. حالا او در مدرسه بهترین نمرات را می‌گیرد و پر از انرژی است! 🌟

🤔 افسانه یا واقعیت؟

«آپنه خواب فقط بزرگسالان را درگیر می‌کند.»

🛑 افسانه! آپنه خواب در کودکان نیز شایع است و می‌تواند عواقب جدی داشته باشد.

«خروپف کودکان طبیعی است.»

🛑 افسانه! خروپف می‌تواند نشانه آپنه خواب باشد.

📚 جدیدترین تحقیقات و عجیب‌ترین حقایق

1. طبق یک مطالعه جدید، حدود ۱۰ درصد کودکان در سراسر جهان خروپف می‌کنند و حدود ۳ درصد آنها آپنه خواب دارند.
2. آپنه خواب در کودکان می‌تواند روی اخلاق و رفتار آنها تأثیر جدی بگذارد؛ برای مثال، این کودکان بیشتر به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) مبتلا می‌شوند.
3. جالب است بدانید که آپنه خواب در پسران بیشتر از دختران شایع است.

📢 نظرات کاربران از سراسر دنیا

1. آلیس، مادر ۳۲ ساله از لندن: پسرم همیشه صبح‌ها خسته بود. وقتی آپنه خواب او تشخیص داده شد و درمان کردیم، زندگی‌مان عوض شد!
2. محمد، ۴۰ ساله از اصفهان: دخترم شب‌ها خروپف می‌کرد. با مراجعه به پزشک و جراحی، او حالا بهتر از همیشه است.
3. سارا، دانشجوی پزشکی از کانادا: آپنه خواب کودکان موضوعی است که در دانشگاه خیلی به آن پرداخته می‌شود. آگاهی والدین در این زمینه حیاتی است.
4. کارن، معلم ۳۵ ساله از مشهد: شاگردی داشتم که به خاطر آپنه خواب همیشه خواب‌آلود بود. خوشبختانه والدینش او را درمان کردند.
5. لوسی، پرستار از نیویورک: اگر کودکی خروپف می‌کند، والدین باید فوراً اقدام کنند؛ این مساله می‌تواند جدی باشد.

🎨 نتیجه‌گیری با یک نگاه بصری

آپنه خواب کودکان موضوعی است که نباید نادیده گرفته شود. اگر علائمی مشاهده کردید، بهترین اقدام مراجعه به یک متخصص است. در کلینیک ما، تمامی ابزارها برای تشخیص و درمان این مشکل در دسترس شماست. اگر شما هم تجربه‌ای دارید، خوشحال می‌شویم بشنویم. 🌈

آپنه انسدادی خواب (OSA)  یک اختلال تنفسی مرتبط با خواب است. این اختلال، جزئی از طیف اختلال تنفسی حین خواب محسوب می شود.

آپنه انسدادی خواب زمانی اتفاق می افتد که عضلات تان پس از به خواب رفتن، شل و ریلکس می شوند. در نتیجه، بافت نرم موجود در پشت گلو می افتد و راه هوایی را مسدود می کند. این امر منجر به کاهش جزئی تنفس می شود. این رخداد “هیپوپنه”  نامیده می شود. همچنین می تواند منجر به توقف کامل تنفس شود. این رخداد نیز “آپنه ” نامیده می شود. در کودکان، این انسداد در مرحله حرکت سریع چشم یا REM  رخ می دهد.

حتی یک آپنه کوتاه هم ممکن است سبب کاهش سطح اکسیژن خون در بدن کودک شود. این حالت “هیپوکسمی” نامیده می شود. این امر می تواند به سرعت در کودک مبتلا به آپنه انسدادی خواب رخ دهد. از آنجا که کودکان دارای ریه های کوچکتری هستند، اکسیژن کمتری را در اختیار دارند. در این حالت کودکان تمایل دارند به جای تنفس های آهسته و عمیق، تنفس های مکرر و کم عمق داشته باشند. این موضوع نیز می تواند موجب شود که یک کودک مبتلا به آپنه انسدادی خواب، دی اکسید کربن بیش از حدی در خون خود داشته باشد. این حالت نیز ” هیپرکاپنه”  نامیده می شود.

بزرگسالان مبتلا به آپنه انسدادی خواب اغلب خواب مقطع دارند. بدین ترتیب که پس از وقفه تنفسی خود، مدت کوتاهی بیدار می شوند. کودکان مبتلا به آپنه انسدادی خواب اغلب در پاسخ به این وقفه تنفسی بیدار نمی شوند. آنها “آستانه تحریک پذیری” بیشتری نسبت به بزرگسالان دارند. در نتیجه، الگوی خواب آنها نسبتا طبیعی تر است.

خواب بیش از حد در طول روز در بزرگسالان مبتلا به آپنه انسدادی خواب بیشتر از کودکان مبتلا شایع است. کودکان بزرگتر و نوجوانان بیشتر از خردسالان از این مشکل برخوردار هستند.

اکثر کودکان مبتلا به آپنه انسدادی خواب دارای سابقه خروپف هستند. بدین ترتیب، کودک صدای بلندی از خود تولید می کند و ممکن است وقفه های کاملا واضحی در تنفس داشته باشد و با نفس نفس زدن تنفس کند. گاهی اوقات خروپف شامل یک انسداد مداوم و جزئی، بدون هیچ گونه وقفه و یا صدای آزار دهنده ایست. بدن کودک ممکن است در پاسخ به وقفه های تنفسی حرکت کند.

کودکان کوچک تر دارای قفسه سینه بسیار انعطاف پذیری هستند. در نتیجه مشکلات تنفسی می تواند حرکت های غیر معمولی در قفسه سینه و شکم کودک ایجاد کند. ممکن است به نظر برسد که قفسه سینه، حین نفس کشیدن به دورن (دم) به داخل نفوذ می کند. این اتفاق، «تنفس پارادوکسیکال یا متناقض نما» نامیده می شود. والدین اغلب متوجه می شوند که کودک به سختی در تلاش است تا نفس بکشد. این نوع تنفس، برای کودکان بالای 3 سال طبیعی نیست.

در موارد شدید، چنانچه کودک مبتلا به آپنه انسدادی خواب درمان نشود، ممکن است در طول زمان به “سینه قیفی شکل” دچار شود. مشکلات تنفسی مداوم منجر می شود جناغ سینه یا “استرنوم” به داخل سینه فرو رود. این امر موجب ایجاد فشار در دیواره قفسه سینه می شود.

کودکان مبتلا به آپنه انسدادی خواب ممکن است در موقعیت های غیر معمول بخوابند. آنها ممکن است نشسته و یا با گردن بیش از حد خم شده بخوابند. آنها همچنین ممکن است در طول خواب زیاد عرق کنند و صبح ها سردرد داشته باشند. ممکن است دچار شب ادراری یا هراس شبانه نیز شوند.

کودکان مبتلا به آپنه انسدادی خواب معمولا وقتی بیدار می شوند، به طور معمول نفس می کشند. اما در این گونه کودکان بسیار شایع است که طریق دهان نفس بکشند. آنها ممکن است عفونت های مکرر دستگاه تنفسی فوقانی داشته باشند. برخی از کودکان مبتلا به آپنه انسدادی خواب دارای لوزه های بزرگی هستند؛ تا جایی که بلع دشواری دارند. این مشکل “دیسفاژی” نامیده می شود.

نشانه های آپنه انسدادی خواب در سال های اولیه عمر ظاهر می شوند. اما این اختلال اغلب تا چند سال بعد هم تشخیص داده نمی شود. در اوایل کودکی، آپنه انسدادی خواب می تواند سرعت رشد کودک را کاهش دهد. پس از درمان آپنه انسدادی خواب، ممکن است کودکان افزایشی در قد و وزن تجربه کنند. عدم درمان آپنه انسدادی خواب می تواند منجر به فشار خون بالا شود.

مشکلات شناختی و رفتاری در کودکان مبتلا به آپنه انسدادی خواب بسیار شایع هستند. این مشکلات ممکن است عبارت باشند از:

• رفتار های خشونت آمیز
• اختلال نقص توجه / بیش فعالی (ADHD)
• تاخیر در رشد
• عملکرد ضعیف در مدرسه

علائم و نشانه های آپنه انسدادی خواب در کودکان

اگر فرزند تان به آپنه انسدادی خواب مبتلا باشد، ممکن است:

• خروپف کند، دچار تنگی نفس یا وقفه تنفسی در طول خواب شود
• قفسه سینه ای به داخل فرو رفته داشته باشد
• در طول خواب، به طور مکرر حرکت کند
• در طول خواب عرق کند
• با گردن بیش از حد خمیده بخوابد
• در طول روز، خواب آلودگی بیش از حد داشته باشد
• بیش از حد فعال باشد یا رفتار تهاجمی از خود نشان دهد
• سرعت رشد کندی داشته باشد
• سردرد صبحگاهی داشته باشد
• جایش را خیس کند

عوامل خطر آپنه انسدادی خواب در کودکان

آپنه انسدادی خواب در حدود دو درصد از کودکان اتفاق می افتد. این اختلال می تواند در هر سنی در کودکان رخ دهد، اما در سنین پیش از مدرسه شایع تر است. آپنه انسدادی خواب اغلب بین سنین 3 تا 6 سال اتفاق می افتد، زمانی که لوزه ها و آدنوئید ها در مقایسه با گلو بسیار بزرگ است. به نظر می رسد آپنه انسدادی خواب در پسران و دختران به یک اندازه رخ دهد. این که احتمال بروز آن در نوزادان و نوجوانان چقدر اتفاق می افتد، ناشناخته است. آپنه انسدادی خواب همچنین در کودکان مبتلا به چاقی مفرط، بسیار شایع است.

کودکان مبتلا به ساختار غیر طبیعی صورت در معرض خطر آپنه انسدادی خواب قرار دارند. این امر در کودکان مبتلا به سندرم داون شایع است. همچنین ممکن است در کودکان مبتلا به بیماری های عصبی-عضلانی نیز رخ دهد. کودکان مبتلا به فلج مغزی یا بیماری کم خونی داسی شکل، احتمال ابتلا به این اختلال زیاد است. عمل جراحی که شکاف کام را اصلاح می کند نیز می تواند منجر به آپنه انسدادی خواب شود.

احتمال ابتلا به آپنه انسدادی خواب در کودکی که عضو خانواده ای با همین مشکل است، بیشتر می شود.

تشخیص آپنه انسدادی خواب کودکان

این یک اختلال جدی است که نیاز به درمان توسط متخصص خواب را دارد. این پزشکان در این زمینه آموزش و تخصص دارند. برای قرار ملاقات در یک مرکز اختلالات خواب معتبر برنامه ریزی کنید. برخی از مراکز در درمان کودکان تخصص دارند. متخصص خواب، سابقه و علائم کودک شما را بررسی خواهد کرد. در صورت لزوم، پزشک فرزند شما را برای تست خواب شبانه آماده می کند. این نوع تست، یک پلی سومنوگرافی است. تست خواب، بهترین روش برای ارزیابی خواب کودک شماست. با توجه به نتایج این تست، پزشک قادر خواهد بود یک درمان انحصاری را برای کودک شما طرح ریزی کند.

همچنین این موضوع بسیار اهمیت دارد که پزشک بداند آیا چیز دیگری وجود دارد که موجب مشکلات خواب در کودک شما مشده است. یک متخصص خواب می تواند موارد دیگری که ممکن است علائم آپنه انسدادی خواب را ایجاد یا بدتر کرده است را کشف کند. این موارد عبارتند از:

• یک اختلال خواب دیگر
• یک وضعیت پزشکی
• مصرف دارو
• اختلال در سلامت روان
• سوء مصرف مواد

مشکلاتی را که متوجه شده اید و زمان شروع آن ها را به پزشک اطلاع دهید. اگر فرزند تان به تازگی اضافه وزن زیادی داشته است، اجازه دهید پزشک بداند. کلیه سوابق پزشکی کودک تان را در اختیار پزشک دهید.

چنانچه پزشک متوجه شود که کودک در طول خواب دچار مشکل تنفسی می شود، ممکن است به تست خواب شبانه نیاز باشد. این تست پلی سومنوگرافی نامیده می شود. این تست، نمودار امواج مغزی، ضربان قلب و تنفس کودک تان در طول خواب را نشان می دهد. همچنین حرکات دست و پا را ثبت می کند. تست خواب نشان خواهد داد که آیا فرزند شما دارای آپنه انسدادی خواب است یا خیر. این روش، همچنین شدت مشکل را نشان می دهد. در این تست نیاز است فرزند تان یک شب در مرکز خواب بخوابد. والدین یا پرستار نیز باید شب تست را با کودک در مرکز خواب سپری کنند. در موارد نادر، پزشک ممکن است برای ارزیابی راه هوایی فوقانی کودک تان از آزمون دیگری استفاده کند. نمونه هایی از این آزمون ها شامل آندوسکوپی و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی است.

روش های درمان آپنه انسدادی خواب کودکان

1. آدنوتونسیلکتومی (برداشتن لوزه). شایع ترین درمان برای آپنه انسدادی خواب در کودکان است. این جراحی شامل حذف آدنوئید ها و لوزه ها می شود. این روش، انسداد را کاهش می دهد و اندازه راه هوایی بالا را افزایش می دهد. در نتیجه کودک می تواند به طور معمول نفس بکشد. برخی از کودکان ممکن است حتی پس از عمل آدنوتونسیلکتومی، همچنان از آپنه انسدادی خواب رنج می برند.
2. فشار جریان هوایی مداوم مثبت یا سی پپ (CPAP). گزینه دیگری برای کودکان است. پس از عمل جراحی، کودک همچنان از آپنه انسدادی خواب رنج برد، ممکن است این وسیله مورد استفاده قرار گیرد. CPAP جریان دائمی هوا را از طریق یک ماسک که روی بینی و صورت قرار می گیرد، فراهم می کند. هوا به آرامی به پشت گلو ضربه می زند و موجب باز نگه داشتن راه هوایی می شود و کودک می تواند در طول خواب نفس بکشد. بیشتر بخوانید…
3. کاهش وزن. کودکان دارای اضافه وزن یا چاق با کاهش وزن می توانند از مزایای آن بهره مند شوند. این روش می تواند فرکانس و شدت این اختلال را کاهش دهد. معمولا کاهش وزن با روش دیگری درمان می شود.
4. ابزار های دهانی. ابزار دهانی، ابزاری پلاستیکی است که در هنگام خواب داخل دهان تان، بر روی دندان های کودک متصل می شود. این ابزار ممکن است شبیه به یک گارد محافظ ورزشی یا نگهدارنده ارتودنسی باشد. این دستگاه با نگه داشتن زبان در موقعیت خود و یا کشیدن فک به جلو، از تنگ شدن راه هوایی جلوگیری می کند؛ به طوری که کودک می تواند در هنگام خواب به راحتی نفس بکشد.

فراموش نکنید که تنها یک متخصص خواب در یک مرکز اختلالات خواب معتبر می تواند تعیین کند که بهترین گزینه درمانی برای کودک شما چیست. جهت مشاوره با کلینیک خواب ما تماس حاصل فرمایید.