بررسی اجمالی اختلال خواب شیفت کاری

اختلال خواب شیفت کاری هنگامی رخ می دهد که در ساعاتی که باید به خواب رفته باشید (شب ها) مجبورید به فعالیت کاری خود بپردازید و از اینرو خواب تان مختل می شود. زمانی که به اختلال خواب شیفت کاری دچار می شوید، اختلافی بین چرخه خواب معمول تان و برنامه کاری تان به وجود خواهد آمد. ممکن است در ساعاتی که تمایل به خوابیدن دارید، لازم باشد در محل کارتان حضور داشته باشید. بنابراین در زمانی که نیاز به خوابیدن دارید، بدن تان مجبور است بیدار بماند.

افراد مبتلا به اختلال خواب شیفت کاری ممکن است 4 ساعت کمتر از حد متوسط خواب لازم برای یک کارگر بخوابد. اختلال خواب شیفت کاری موجب می شود خواب تان مختل شود یا به شدت احساس خستگی کنید. در این شرایط، کیفیت خواب به شدت افت می کند و ممکن است در هنگام بیدار شدن، احساس کسالت و بی حالی کنید. همچنین ممکن است در ساعات بیداری، احساس خستگی مفرط داشته باشید. این وضعیت می تواند به عملکرد شما آسیب برساند و شما را در معرض خطر اشتباهات جبران ناپذیری در محل کارتان قرار دهد.

الزاما هر کسی که کارش شیفتی است، به اختلال خواب شیفت کاری دچار نمی شود. بسیاری از افراد در ابتدای تغییر شیفت شان به این عارضه دچار می شوند. اگر بعد از گذشت چندین هفته در به خواب رفتن یا حفظ خواب تان مشکل داشتید، یا حتی بعد از خواب 7 الی 8 ساعت خواب، احساس خستگی می کنید، ممکن است به اختلال خواب شیفت کاری مبتلا شده باشید.

علائم اختلال خواب شیفت کاری معمولا تا زمانی که برنامه کاری تان را دنبال می کنید، ادامه پیدا می کند. مشکلات خواب پس از بازگشت زمان خواب تان به حالت عادی، برطرف می گردد. برخی از افراد ممکن است پس از پایان شیفت کاری نیز مشکلات خواب داشته باشند.

اختلال خواب شیفت کاری یک اختلال در ریتم خواب روزانه است. چرخه خواب شما ساعت داخلی بدن تان را تشکیل می دهد. این چرخه تقریبا 24 ساعته کار می کند. بدن شما از نور خورشید برای تعیین مقدار هورمون خواب آور ملاتونین استفاده می کند. تولید ملاتونین در طول شب بسیار بالا است و در طول روز بسیار کم است. در نتیجه، شما در طول روز هوشیار و در شب خواب آلوده هستید. قرار گرفتن در معرض نور خورشید ممکن است مانع از تولید ملاتونین در هنگام خواب شود.

برنامه های متعددی در شیفت کاری کارکنان وجود دارد که می تواند منجر به بروز مشکلاتی شود. این برنامه ها عبارتند از:

• شیفت در اوایل صبح
• شیفت های شبانه
• شیفت های نیمه شب
• شیفت های چرخشی

برخی از افراد، با برنامه های شیفت کاری ثابت مشکل دارند. افراد شب زنده دار ممکن است به راحتی بیشتری با کار کردن در یک شیفت شبانه نسبت به شیفت صبح هماهنگ شوند و مشکلی هم نداشته باشند. به همین ترتیب، افراد سحرخیز نیز می تواند با شیفت های صبح زود، احساس راحتی بیشتری داشته باشند. بسیاری از افراد با تنظیم خواب در شیفت های نیمه شب یا شیفت های چرخشی دچار مشکل می شوند.

علائم و خطرات اختلال خواب شیفت کاری

اختلال خواب شیفت کاری ، تامین خواب کافی در روز را با مشکل مواجه می سازد. در نتیجه شما ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:

• خواب آلودگی بیش از حد
• مشکل در به خواب رفتن یا حفظ و ادامه خواب
• کمبود انرژی
• دشواری در تمرکز
• سردرد
• خلق و خوی ضعیف و تحریک پذیری

اختلال خواب شیفت کاری همچنین می تواند خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش دهد:

• آسیب های ناشی از شغل
• انجام اشتباهات جبران ناپذیر
• افزایش استفاده از زمان استعلاجی
• تصادفات رانندگی ناشی از خواب آلودگی
• سوء مصرف مواد به دلیل مصرف مواد مخدر یا الکل جهت بهبود خواب

این اختلال همچنین بروز خطرات سلامتی را در درازمدت افزایش می دهد که عبارتند از:

• عفونت های مکرر، سرماخوردگی و آنفولانزا
• سرطان پستان و پروستات
• سطح کلسترول بالا
• بیماری قلبی
• چاقی مفرط

خود آزمون و تشخیص اختلال خواب شیفت کاری

• آیا شما برنامه کاری تان بدین صورت است که در مواقعی که باید به طور معمول خواب باشید، مجبورید کار کنید؟
• آیا به خاطر برنامه کاری خود دچار مشکل خواب شده اید یا به شدت احساس خستگی می کنید؟
• آیا این مشکل خواب مرتبط با کار را به مدت حداقل یک ماه تجربه می کنید؟
• آیا این مشکل به زندگی اجتماعی، خانوادگی یا شغلی شما آسیب می رساند؟

اگر پاسخ شما به هر یک از این سوالات ” بله ” است، ممکن است به اختلال خواب شیفت کاری دچار شده باشید. یک متخصص اختلالات خواب می تواند به شما روش هایی را بیاموزد که به بدن تان در تنظیم برنامه کاری و بهبود خواب تان کمک کند.

قبل از ملاقات، ممکن است پزشک از شما بخواهد که در یک دفتر یادداشت، ساعات خواب و بیداری تان را به مدت 2 هفته ثبت کنید. هنگامی که به خواب می روید و زمانی که از خواب بیدار می شوید، همراه با مدت زمانی که به دلیل مشکل خواب تان بیدار بوده اید را یادداشت کنید. این اطلاعات به پزشک خواب تان کمک خواهد کرد تا عادات خواب شما را رصد کند و از آن ها سرنخ هایی در مورد این که دوره ی درمان تان چه مدت خواهد بود، بیابد. پزشک همچنین باید سوابق کامل پزشکی شما را بداند. حتما پزشک تان را نسبت به مصرف دارو در حال حاضر یا گذشته مطلع کنید.

به طور معمول، ثبت الگوهای خواب و برنامه کاری تان، اطلاعات کافی به شمار می روند. اگر پزشک به مشکلات و اختلالات خواب دیگری مشکوک شود، ممکن است انجام تست خواب در کلینیک یا تست خواب آلودگی طی روز (MSLT) که با عنوان تست چرت زدن نیز شناخته می شود را به شما توصیه کند.

روش های درمان اختلال خواب شیفت کاری

• نور درمانی ?

این روش شامل قرار گرفتن در معرض یک نور مصنوعی ویژه در زمان های خاص برای کمک به تقویت ساعت بدن تان و تسهیل جا به جایی به منطقه زمانی جدید است. از این روش در هنگام بیدار شدن از خواب و در طول روز استفاده می شود. شما می توانید از جعبه نور ویژه، چراغ رو میزی، یا ویزور برای نور درمانی استفاده کنید.

• قرص خواب ?

پزشک تان می تواند یک قرص خواب آور برای شما تجویز کنند تا به شما کند زمان استراحت کافی داشته باشید. قرص های خواب آور ممکن است به شما در خواب بهتر کمک کنند اما ممکن است سبب ایجاد وابستگی با تحمل به دارو شود. بسیایر از افراد حین نصرف قرص  های خواب آور به عوارض دچار می شوند. مصرف این گونه داروها ضروری نیست و باید تنها در کوتاه مدت استفاده شود.

• ملاتونین ?

مکمل های ملاتونین می توانند بدن تان کمک کنند تا با تنظیم ریتم خواب تان در اختلال خواب شیفت کاری مقابله کنید. ملاتونین یک هورمون طبیعی تولید شده توسط غده کاجی مغز است و سیگنالی به شمار می رود برای زمانی که بدن تان قرار است بخوابد. تحقیقات نشان می دهد که دوز کمتر از 5/0 میلی گرم این مکمل به اندازه دوزهای بالای قرص خواب عمل می کند. ملاتونین را چند ساعت قبل از این که بخواهید به خواب روید، مصرف کنید.

راهنمایی برای کارکنان شیفت شب:

• اگر در شیفت های چرخشی کار می کنید، از مدیر خود بخواهید که شیفت را به صورت ساعت گرد (حرکتی مانند عقربه های ساعت) تنظیم کند. این به این معنی است که شیفت جدید شما از زمانی شروع می شود که آخرین شیفت کاری قبلی تان بوده است. سازگاری با این نوع چرخش آسان تر است، زیرا تا دیر وقت بیدار ماندن، آسان تر می شود.
• در صورت امکان، در طول ساعات استراحت خود و یا قبل از گزارش دادن برای تغییر شیفت، چرت کوتاهی بزنید. حتی یک چرت 20 تا 30 دقیقه ای نیز می تواند هوشیاری شما را حین کار افزایش دهد.
• از یکی از دوستان یا اعضای خانواده درخواست کنید پس از گذراندن شیفت شب، به دنبال شما بیاید و شما را به خانه ببرد یا شما را تا خط اتوبوس، تاکسی یا مترو برساند. رانندگی حین خواب آلودگی می تواند زندگی شما و سایر سرنشینان را در معرض خطر قرار دهد.
• سعی کنید در روزهای کاری و روزهای تعطیل همان برنامه را دنبال کنید. دنبال کردن یک روال به بدن شما کمک می کند تا بداند چه زمان باید خواب و چه زمان باید هوشیار باشد.
• برای تغییر شیفت کاری خود از قبل برنامه ریزی کنید. از چند روز قبل، سعی کنید زمان خواب خود را تغییر دهید. این امر باعث می شود که ساعت بدن تان تنظیم شود. مثال های زیر را ببینید:

• از مقادیر متوسط ​​کافئین استفاده کنید تا به شما در هوشیار ماندن حین کار تان کمک کند. نوشیدن قهوه در ساعات بعد از شیفت کاری خود را متوقف سازید تا خواب تان را در زمانی که باید به رختخواب بروید، مختل نسازد.
• در صورت نیاز به خواب در طول روز، از قرار گیری در معرض نور آفتاب پرهیز کنید. اگر مجبور هستید به بیرون بروید، از عینک آفتابی استفاده کنید.
• اطمینان حاصل کنید که همه افراد خانواده در خانه تان از برنامه کاری شما آگاهی دارند. آنها باید درک کنند در صورتی که شما نیاز به خواب دارید، آرام باشند و سکوت را رعایت کنند.

جهت دریافت اطلاعات بیشتر این باره، تست خواب در کلینیک یا مشاوره، همین امروز با کلینیک ما تماس حاصل فرمایید.

شاد و سلامت باشید.

تحقیق و ترجمه: مینو زرفش