نقش یائسگی در بروز اختلالات خواب در دوران میان سالی
در دوران گذار به یائسگی که معمولا در حدود 50 سالگی اتفاق می افتد، با افزایش شدید اختلالات خواب، به ویژه با از خواب پریدن های مکرر و شب بیداری همراه خواهد بود. اختلالات خواب یکی از آزار دهنده ترین نشانه ها و علائمی است که کیفیت زندگی را در بسیاری از زنان که در دوران گذار از یائسگی به سر میبرند، تحت تاثیر قرار می دهد.
افزایش اختلالات خواب به چند عامل مربوط می شود، از جمله میتوان به تغییرات هورمونی یائسگی، گر گرفتگی و عرق کردن های شبانه، خلق و خوی افسرده و عوامل روانی اجتماعی (مثلا استرس زندگی)، و همچنین شرایط مشابه مانند آپنه خواب اشاره کرد.
اگر چه همه زنان بلاخره در خلال این تغییرات هورمونی، یائسگی را طی میکنند ، اما همه افراد اختلالات خواب و سایر علائم یائسگی را تجربه نمیکنند. گفته میشود که برخی از زنان بیشتر در مقابل اثرات نوسانات هورمونی نسبت به دیگران آسیب پذیر باشند.
یک عامل منحصر به فرد که باعث مشکلات خواب در طول دوره گذار از یائسگی می شود، گر گرفتگی است و این نشانه کاملا با بی خوابی ( اینسومنیا) مرتبط است.
آنچه که اکثر زنانی که دوران یائسگی شان را طی میکنند گر گرفتگی است ،اما در تناوب و تکرر مرتبه ها، شدت و مدت زمان ، میانگین حد فاصله دوره ماندگاری گرگرفتگی در 4/7 سال متفاوت است.
هورمون درمانی میتواند یک درمان مؤثر برای گرگرفتگی و اختلالات خواب باشد.
درمان های غیر هورمونی با داروهایی مانند مهار کننده های بازجذب سروتونین ( آسانترا /زولوفت/سرترالین) و گاباپنتین نیز موثر هستند. درمان رفتاری شناختی برای بیخوابی( اینسومنیا ) دارای مزایای واضح و بدون اثرات مضر قابل توجه ایی است.
انواع درمان اختلالات خواب در دوران یائسگی
درمان شناختی رفتاری برای بیخوابی ( اینسومنیا) دارای مزایای بارز است و بدون اثرات مضر شاخص و قابل توجه ایی برای درمان بیخوابی در جمعیت عمومی، از جمله زنان میانسال و مسن تر میباشد و باید به عنوان یک گزینه درمان برای بیخوابی در ارتباط با یائسگی در نظر گرفته شود.
یک سبک زندگی سالم که شامل فعالیت ورزشی شدید است نیز توصیه می شود، زیرا ممکن است به زنان مبتلا به علائم یائسگی کمک کند.
اگر چه گرگرفتگی ممکن است یکی از دلایل اصلی اختلالات خواب در قبل و بعد از یائسگی در زنان باشد، اما شرایط دیگری مانند آپنه خواب نیز می تواند تاثیر گذار باشد.
در حالی که میزان کلی آپنه خواب در مردان نسبت به زنان بالاتر است، اما با افزایش سن زنان، به ویژه بعد از یائسگی فاصله جنسیتی باریک تر شده وبیشتر محدود به زنان میشود.
اختلالات خواب که در مرحله ی عبور از یائسگی ایجاد شده و بسط میابد ، باید به دلیل تأثیر گذار بودن روی خواب کوتاه مدت و خواب منقطع به عنوان عامل موثر روی عواقب سلامتی دیگر، کیفیت ، عملکرد و ایمنی زندگی شناخته شده و مورد توجه قرار گیرد.
زنانی که تحت جراحی تخمدان قرار می گیرند (به ویژه هنگامی که این روش شامل اووفورکتومی دو طرفه می شود) دارای بیشترین شیوع مشکلات خواب دردوران میانسالی هستند، و احتمالا این امر به دلیل گر گرفتگی شدید و تغییرات ناگهانی هورمونی است که رخ می دهد. هورمون درمانی موجب بهبود خواب در زنان مبتلا به علائم شدید مرتبط با جراحی می شود.
چگونگی درمان اختلالات خواب مرتبط با یائسگی
درمان سنتی برای علائم مربوط به یائسگی مانند گرگرفتگی و بی خوابی، درمان جایگزینی هورمون HRT استروژن است که به صورت قرص، پچ ( چسب) یا کرم واژنی به تنهایی و یا همراه با پروژسترون (برای زنان که هنوز رحم خود را دارند) داده می شود.
اگرشما گزینه مناسبی برای هورمون تراپی نیستید ، او یا گر علائم تان به ان شدت نیستندو یا اگر تنها به سادگی تصمیم گرفته اید که از HRT استفاده نکنید، این را بدانید داروهایی که در ابتدا به عنوان داروهای ضد افسردگی شناخته میشوند میتوانند به کاهش گرگرفتگی در شما کمک کنند.
این داروها شامل دوز کم فلوکستین (پروزاک)، پاروکستین (Brisdelle، Paxil))، ونلافاکسین (Effexor )و بسیاری دیگر از داروهای SSRI است. علاوه بر این، نشان داده شده است که ( Bazedoxifene ،Duavee) در بهبود کیفیت خواب موثر است. و همچنین دو داروی دیگر نظیر داروی ضد تشنج (gabapentin) و داروی فشار خون کلونیدین میتواند بر روی علائم یائسگی موثر باشد.
نکاتی در خصوص اختلالات خواب در دوران یائسگی
علاوه بر دارو، نکات زیر ممکن است در شب بدن شما را خنک تر نگه دارد و به شما کمک کند بدون استفاده از هورمون بهتر بخوابید:
هنگام رفتن به رختخواب لباس های راحت و گشاد بپوشید. لباس های ساخته شده از الیاف طبیعی، مانند پنبه، معمولا بهتر است.
اتاقتان را خنک نگه دارید و به خوبی تهویه کنید.
از خوردن غذاهای خاصی (مانند غذاهای تند)، که ممکن است موجب تعریق در شما شود اجتناب کنید به ویژه قبل از خواب.
شیوه های دیگر که ممکن است مشکلات خواب را در طول یائسگی کاهش دهد عبارتند از:
یک برنامه منظم خواب باقی ترتیب دهید، از جمله رفتن به رختخواب در یک زمان مشخص هر شب.
تمرین و ورش به صورت منظم، اما نه قبل از خواب.
اجتناب از کافئین بیش از حد.
اجتناب از خوابیدن و چرت زدن در طول روز،چرا که می تواند مانع از خواب شما در شب شود.
با پزشک خود درباره داروهای تجویزی که می تواند به شما در خواب کمک کند صحبت کنید.
حتما مثانه تان را قبل از خواب خالی کنید.
درمان های جایگزین برای گر گرفتگی و بهبود خواب
درمان های جایگزین برای درمان گرگرفتگی و بهبود خواب شامل محصولات سویا مانند توفو ودانه سویا می شود. محصولات سویا حاوی هورمون گیاهی به نام فیتواستروژن است که به عنوان استروژن ضعیف عمل می کند. به طور کلی، تحقیقات نشان داده است که کاهش سریع گرگرفتگی با محصولات سویا امکان پذیر است.
Cohosh سیاه، یک گیاه چند ساله است که جز خانواده لوتکاپ قرار میگیرد و این گیاه نیز برای درمان گرگرفتگی و تعریق کاربرد دارد.. علیرغم برخی نتایج مثبت، مطالعاتی که نقش کوهوش سیاه را در کاهش علائم یائسگی بررسی کرده اند ناقص بوده است.
تست خواب ( پلی سومنوگرافی)برای زنان در زمان گذار از یائسگی
مطالعات اپیدمیولوژیک به وضوح نشان دهنده افزایش ناگهانی مشکلات ناگهانی خواب در دوران یائسگی زنان است. این داده ها منعکس کننده این است که زنان چگونه احساسی دارند، که این ها بسیار مربوط به استفاده آنها از مراقبت های بهداشتی و کیفیت زندگی شان است.
پلی سومنوگرافی یا تست خواب (PSG)، با محتوی تجزیه و تحلیل الکتروانسفالوگرافی (EEG)، اطلاعات مفصلی درباره خواب بیولوژیکی و تنظیم آن فراهم می کند، و همچنین یک ابزار قدرتمند برای بررسی روابط بین جنبه های خواب و دیگر اقدامات زیست شناختی مانند سطح هورمون و عملکرد های قلبی عروقی و تنفسی است.
اگر چه برای تشخیص بی خوابی(اینسومنیا) نیازی به تست خواب نیست اما پلی سومنوگرافی برای تشخیص اختلالات خواب مانند سندرم آپنه انسدادی ضروری است.
با توجه به عوامل متعددی از مطالعات اپیدمیولوژیک که می توانند بر مشکلات خواب و اندازه گیری آنها در گذراندن طول دوره یائسگی تأثیر بگذارد (مانند وجود شکایات خواب قبل ازز وقوع، شدت شکایت خواب، علائمی نظیر گر گرفتگی، نوسانات هورمونی متغیر و تاثیر سایر شرایط همزمان با ميانگين كيفيت زندگي)، احتمالابرایتان شگفت آور نخواهد بود اگر بدانید كه مطالعات PSG به طور مداوم شواهدي از اختلالات خواب كه به طور مستقيم با مراحل يائسگي ارتباط داشته باشند را نشان نمیدهد.
بیشتر مطالعات PSG مشاهداتی هستند و در نمونه های کوچکتر، انتخاب شده اند،و در یک یا چند شب، سریع و با عجله خواب را به تصویر کشیده اند.. علاوه بر این، اکثر مطالعات کنترلی روی تاثیر عوامل مخرب مانند سن، وضعیت سلامتی، داروها بر اختلال خواب ندارند.
مترجم و محقق: محجوبه فاموری
Aaalii bood mamnoon